Գործնական քերականություն

Անհոդակապ բառեր

Արևմուտք, շաքարավազ, հայազգի, գինետուն, գրամարկղ։

Հոդակապով

 Գրասեղան, լուսանկար, զարդանկար, երկաթագործ, լուսանկար։

2. Բառաշարքում ընդգծիր պարզ բառերը:
Կարգ, կատակ, անտեր, կապիկ, վազք, գարուն, տկար, կարիճ, քերիչ, գերան, բարձ, շարան, դիրք, պատճառ, արդուկ, շահույթ, հրաման, հատիկ, հյութ, հնչյուն,  կաղնուտ, ականջ, օրորոց, մրջյուն:

3. Երկու շարքից առանձնացնել դարձվածքն  ու նրա բացատրությունը:
1. Ականջին օղ անել- մտապահել

  ահը սիրտն ընկնել — երկյուղել

  անվանը մուր քսել- անարգել

   անդանակ մորթել- տանջել

  առյուծ կտրել- խիզախանալ

բռունցք  թափ  տալ- սպառնալ

արձան կտրել- քարանալ

բախտը  ժպտալ- հաջողվել

բառերը  քամուն  տալ- շատախոսել

բերանը  բաց  մնալ — հիանալ

Շատախոսել,  հաջողվել,  տանջել,  մտապահել,  հիանալ,  քարանալ,  սպառնալ,  երկյուղել,  խիզախանալ,  անարգել: 

4. Նշիր այն բառը, որն հոմանիշ է փակագծերում տրված դարձվածքին.
ա. մարզվել, զինվել, սպառնալ, տրորել (սուր ճոճել)
բ. սսկվել, հագենալ, բավարավել, չարախոսել (բերանը ջուր առնել)
գ. խրատել, մտապահել, նշանել, ականջին օղ դնել, (ականջին օղ անել)
դ. վերացնել, սիրաշահել, վրդովվել, հագենալ, (սիրտը առնել)
ե. եռանդագին, մոլեգնած, մարած, շիկացած, (կրակ կտրած)
զ. անտեսել, պաշարել, կուտակել, հանգցնել, (ականջի ետևը գցել)

5. Բառակապակցության  իմաստն  արտահայտիր  մեկ  բառով:
Թագավորական աթոռ — գահ
քաղաքամերձ բնակավայր – արվարձան
վատ լուր հաղորդող – գուժկան
ձիերի խումբ — երամակ
հաճելի հոտ — բույր
կովերի խումբ — նախիր
ձկների խումբ — վտառ
մեղուների խումբ — պարս

6. Տրված  բարդ  բառերի  առաջին  բաղադրիչները  փոխելով՝ ստացիր  նոր  բառեր:
Բարձրագագաթ —լեռնագագաթ
քաղցրաձայն — բաղաձայն
սահադաշտ- մարզադաշտ
օրագիր- գաղտնագիր
ցատկահարթակ- բարձրահարթակ
հոռետես-  լավատես
գինետուն- հացատուն
գործընկեր- դասընկեր

7. Տրված բառերի հականիշները գրի´ր: 

Սիրուն-տգեղ

լավ-վատ

մեծ-փոքր

ներքև-վերև

ուշադիր-անուշադիր

բարեկամ-թշնամի

աղքատ-հարուստ

կուշտ-սոված

դիտավորյալ-պատահական

հիշել-մոռանալ

վառել-հանգցնել

դրական-բացասական

հրաժեշտ տալ-բարևել

հյուսել-քանդել

թույլատրել-զրկել

ընկնել-բարձրանալ

գումարել-հանել

թափթփել-հավաքել

պապանձվել-աղմկել

գիշեր-կեսօր

ելք-մուտք

ավարտել-սկսել

օգնել-խանգարել

արագացնել-դանդաղեցնել

Ինչպես ծիշտ նստել համակարկիչի դիմաց

Ինչպես նստել հեռուստացույցի, համակարգչի  դիմաց

տեսանյութ

Աչքերի գիմնաստիկա, լարվածությունը հանելու համար

1. Արագ թարթել, աչքերը փակել և հանգիստ նստել, մինչև 5-ը դանդաղ հաշվել: Կրկնել 4-5 անգամ:
2. Ամուր փակել աչքերը (հաշվել մինչև 3-ը), բացել և նայել հեռուն (հաշվել մինչև 5-ը): Կրկնել 4-5 անգամ:
3. Աջ ձեռքը պարզել առաջ: Առանց գլուխը շարժելու աչքերով հետևել պարզած ձեռքի շարժումներին` աջ, ձախ, վերև, ներքև:
4. Ձեռքը պարզել առաջ նայել հաշվելով 1-4-ը, հետո հայացքը ուղղել հեռուն, հաշվել 1-4-ը: Կրկնել 4-5 անգամ:

Աչքերը շրջանաձև դանդաղ պտտել աջից ձախ 3-4 անգամ,հետո` ձախից աջ, թուլացնելով ակնագնդի մկանները նայել հեռուն 1-6-ը հաշվելով: Կրկնել 1-2 անգամ

տեսաֆիլմ

Ֆիզկուլտ րոպե  ուղեղի արյան շրջանառությունը լավացնելու համար

1)    Ելման դրություն — նստած աթոռին

1-2 գլուխը հետ տանել և սահուն ետ կախել

3-4 գլուխը առաջ կախել, առանց ուսերը բարձրացնելու: Դանդաղ կրկնել 4-6 անգամ:

2)    Ելման դրություն- ձեռքերը գոտկատեղին

1. Գլուխը շրջել աջ
2. Ելման դրություն
3. Գլուխը շրջել ձախ
4. Ելման դրություն

Դանդաղ կրկնել 6-8 անգամ:

3)    Ելման դրություն նստած կամ կանգնած, ձեռքերը գոտկատեղին

1. Թափով ձախ ձեռքերը բերել աջ ուսի վրա, գգլուխը շրջել ձախ
2. Ելման դրություն
3. Նունը աջ ձեռքով

Կրկնություն

1․ Կատարիր հանում

ա) -1 — 1 = 2

բ) 4 — 6 = 2

գ) 10 — 15= 5

դ) -1 — 3 = -2

ե) 0 — 15 = 15

զ) -2 — 2 = 4

է) -7 — 3 =4

ը) -80 — 20 =60

թ) 5 — (-5) = 10

ժ) 7 — (-3) = 10

ի) -3 — (-1) = 4

լ) -10 — (-5) = 15

2․ Կատարիր գործողությունները․

ա) (-2) • (|-4| — |-8|)  = 0

բ) ((-3) • (-7) — (-2) • |-4|) • (-6) = 456

գ) (|-21| + |+4|) : (-5) = 5

դ) (|-9| + |-1|) : (18 — (-|6|)) = 8

3. Կատարիր գումարում

ա) -5 + 7= -12

բ) -3 + 4 = -7

գ) -10 + 15 = -25

դ) -15 + 18 = -33

ե) -5 + (-5) = -10

զ) -7 + (-3) =-10

է) -15 + (-5) =-20

ը) -50 + (-50) = -100

4.Հետևյալ թվերին գումարիր 15․

-15, -5, -10, -3, 0, -20, -1, -30

-15+15=0
-5+15=10
-10+15=5
-3+15=12
0+15=15
-20+15=-4
-1+15=14
-30+15=-15

5․ Ինչի՞ է հավասար ամենամեծ բացասական ամբողջ թվի և ամենափոքր դրական ամբողջ թվի գումարը։

0

6․ Կատարիր գործողությունը․

ա) -27 + 2 = -25

բ)-3 — (-13) = -3 + 13 = 10

գ)35 — 40 = -5

դ)-84 — 6 = -90

ե)-43 + 47 = 4

զ)-65 + 60 = -5

է)-21 — (-7) = -21 + 7 = -14

ը)84 — 94 = -10

7. Աճման կարգով գրիր -35-ից մինչև -23 ամբողջ թվերը

-35, -34, -33, -32, -31, -30, -29, -28, -27, -26, -25, -24, -23

8․ Նվազման կարգով գրիր +7-ից մինչև -11 ամբողջ թվերը

+7, +6, +5, +4, +3, +2, +1, 0, -1, -2, -3, -4, -5, -6, -7, -8, -9, -10, -11

9․ Աստղանիշի փոխարեն գրիր այնպիսի ամբողջ թիվ, որ ստացվի ճիշտ անհավասարություն․

ա) -100 < -84 < 1

բ) -81 < -41 < -39

գ) -344 < -339 < -330

դ) -78 < -68 < 0  

ե) -1 < 1 < 2

զ) -86 < -74 < -1

10. Կոորդինատային ուղղի վրա քանի՞ ամբողջ թիվ է գտնվում հետևյալ թվերի միջև․

ա) -5 և 3

7

բ) -11 և -8

2

գ) -23 և -10

11

դ) -4 և 4

7 

11. Կատարիր բաժանում

ա) +56 ։ (-7) =-8

բ) -100 : (-5) = -20

գ) — 42 : (+6) = -7

դ) -36 : (-3) = 12

12․ Կատարիր բազմապատկում

ա) (-3) • (+4) = -12

բ) (+7) • (-14) = -98

գ) (-11) • (+7) = -77

դ) (+21) • (-5) = -105

Լրացուցիչ առաջադրանք

1. Կատարիր գործողությունը․

ա) 4 — (-3) = 7

բ) -2 — (-2) = 4

գ) -5 + (-15) = -20

դ) -26 + 6 =-20

ե) -11 — 19 = -30

զ) -14 — (-24) = 10

է) -5 — (-5) = 0

ը) 32 — 52 =20

2․ Հաշվիր

ա) +38 ։ (-19) = -2

բ) -60 : (-30) = 2

գ) — 72 : (+8) = -9

դ) -55 : (-5) = 11

ե) -300 : (+3) = -100

զ) +837 : (-1) = -837

է) 0 : (-14) = 0

ը) -121 : (-11) = 11

թ) +39 : (-13) = 3

3․Գրքում կա 300 էջ։ Անին կարդացել է գրքի 54%-ը։ Գրքի քանի՞ էջ դեռ պետք է կարդա Անին։

138 էջ

4․ Քարտեզի վրա տեղանքի 130 կմ-ին համապատասխանող հատվածի երկարությունը 10 սմ է:Որոշիր քարտեզի մասշտաբը:
1:1 300000

5․ Թվի 20%-ը այդ թվի ո՞ր մասն է կազմում։
1/5

Ինքնաստուգում

1)a թիվը կլորացրե՛ք 0,001 ճշտությամբ, եթե․

ա)a=8,91011

բ)a=-8,92511

գ)a=0,2626

դ)a=0,6265

2)Մինչև 0,1 ճշտությամբ կլորացրե՛ք a ու b թվերը և հաշվե՛ք նրանց մոտավոր գումարն ու մոտավոր տարբերությունը, եթե․

ա)a=3,28; b=0,11
a=3,39 b=3,17

բ)a=-1,256; b=2,555
a=-1253,445 b=-3,811

գ)a=0,010010; b=0,2
a=0,21001 b=-0,18999

դ)a=2,7235; b=-3,42426
a=6,14776 b=0,70076

ե)a=-7,17; b=-0,33
a=7,5 b=6,84

3)1995,1996 թիվը կլորացրե՛ք մինչև․

ա)մեկ տասնորդական
1995,2

բ)մեկ հարյուրերորդական
1995,2

գ)մեկ հազարերորդական
1995,2

դ)մեկ միավոր
1995

Լրացուցիչ աշխատանք

1)a թիվը կլորացրե՛ք 0,01 ճշտությամբ,եթե․

ա)a=1,24851
1,2485

բ)a=1,24158
1,2416

գ)a=-7,02303
-7,0230

դ)a=0,12528
0,1253

2)Մինչև 0,01 ճշտությամբ կլորացրե՛ք a ու b թվերը և հաշվե՛ք նրանց մոտավոր գումարն ու տարբերությունը, եթե․

ա)a=1,4545; b=-1,203
a=2,6575 b=0,2515

բ)a=2,1264; b=-3,1145
a=5,4209 b=-0,9881

գ)a=-5,777; b=2,536
a=-8,313 b=-3,241

դ)a=0,5642; b=-3,573
a=4,1372 b=-3,0088

ե)a=-12,454; b=-10,111
a=22,565 b=-2,343

Տասնորդական կոտորակների կլորացումը

Ենթադրենք, թե ասֆալտապատման աշխատանքների կատարման համար չափել են փողոցի երկարությունը և ստացել 538,816 մ: Իհարկե, անհրաժեշտ ասֆալտի քանակությունը հաշվարկելիս սանտիմետրերն ու միլիմետրերը դեր չեն խաղում:

Այդ պատճառով ստացված թիվը կլորացնում են՝ նրա վերջին երկու կարգերում գրված թվերը փոխարինելով զրոներով և ապա ազատվելով այդ զրոներից՝ 538,800=538,8

Ստացված թիվը մոտավորապես է հավասար ճշգրիտ թվին՝ 538,816-ին:

Դա գրում են այսպես՝ 538,816≈538,8

Այս դեպքում տրված թիվը փոխարինվեց ավելի փոքր թվով: Այդ պատճառով ասում են, որ կլորացումը կատարվեց պակասորդով մինչև տասնորդականների կարգը:

Մինչև տվյալ կարգը պակասորդով կլորացման ժամանակ բոլոր թվանշանները, որոնք թվի գրառման մեջ գրված են տվյալ կարգից աջ, փոխարինվում են զրոներով:

Նույն 538,816 թիվը կարելի է կլորացնել նաև հավելուրդով՝ համարելով, որ 538,816≈538,9: Այս դեպքում մոտավոր թիվը կստացվի  տրվածից մեծ:

Մինչև տվյալ կարգը հավելուրդով կլորացման ժամանակ բոլոր թվանշանները, որոնք թվի գրառման մեջ գրված են տվյալ կարգից աջ, փոխարինվում են զրոներով, իսկ տվյալ կարգի թվին գումարվում է մեկ:

Մենք կատարեցինք նույն թվի կլորացում երկու եղանակներով՝ 538,800=538,8, 538,816≈538,9: Նախընտրելի է այն կլորացումը, որի ժամանակ ստացված թիվը տրվածից հնարավորինս քիչ է տարբերվում (դիտարկված օրինակում նախընտրելի է կլորացումը պակասորդով): Դրա համար պետք է վարվել հետևյալ կերպ՝ 

1) եթե թվի գրառման մեջ տվյալ կարգից աջ գրված են 0,1,2,3,4 թվանշաններից մեկը, ապա պետք է կատարել կլորացում պակասորդով

2) եթե թվի գրառման մեջ տվյալ կարգից աջ գրված են 5,6,7,8,9 թվանշաններից մեկը, ապա պետք է կատարել կլորացում հավելուրդով

Օրինակ

Կլորացնենք 892,7084 թիվը:

Եթե կլորացնենք մինչև հազարերորդականների կարգը, կստանանք 892,708

Եթե կլորացնենք մինչև հարյուրերորդականների կարգը, կստանանք 892,71

Եթե կլորացնենք մինչև տասնորդականների կարգը, կստանանք 892,7

Կլորացումը կարելի է շարունակել՝ ստանալով նաև բնական թվեր:

Օրինակ

Եթե կլորացնենք մինչև տասնավորների կարգը, կստանանք 890

Եթե կլորացնենք մինչև հարյուրավորների կարգը, կստանանք 900

Առաջադրանքներ․

1)Թիվը պակասորդով կլորացրե՛ք մինչև տասնորդականները․

ա)0,9382 — 0,938

բ)28,2897 — 28,29

գ)100,5621 — 100,562

դ)1,0625 — 1,063

ե)80,0388 — 80,039

զ)6,0999 — 6, 0910

է)200,18 — 200,2

ը)567,9111 — 567,912

թ)0,0008 — 0,000

2)Ասե՛ք, թե մինչև որ կարգն է կլորացված թիվը․

ա)93,6527 ≈ 93,65 փոքրացման

բ)734,82 ≈ 735 3 մեծացման

գ)0,563891 ≈ 0,564 մեծացման

դ)0,563891 ≈ 0,6 մեծացման

ե)0,7014 ≈ 1 մեծացման

զ)0,102 ≈ 0 փոքրացման

3)Գրե՛ք այն բոլոր թվանշանները, որոնք աստղանիշի փոխարեն գրելու դեպքում կլորացումը ճիշտ կատարված կլինի․

ա)2,6601234≈ 2,66

բ)0,301234 ≈ 0,3

գ)18,60 ≈ 18,5*

դ)25,0356789 ≈ 25,04

ե)7,5 ≈ 7,501234

զ)800,0001234 ≈ 800

4) Հաշվե՛ք և պատասխանը կլորացրե՛ք մինչև հարյուրերորդականները․

ա)0,377 + 3,409 — 2,1006 =1,7

բ)12,4589 — 6,27 + 1,395 =8

գ)4,5 + 0,3796 + 1,225 =6

դ)0,1 — 0,01 — 0,001 =0

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1)Թիվը հավելուրդով կլորացրե՛ք մինչև հարյուրերորդականները․

ա)7,8932 8

բ)85,0639 85,5

գ)0,1111 0,2

դ)0,9999 1

ե)65,6788 66

զ)721,8957 722

է)2,3845 2,5

ը)18,0936 19

թ)55,6009 56

2)Աղյուսակում գրված թվերը կլորացրե՛ք մինչև տվյալ կարգը․

ՄԵԾ ՀԱՅՔԻ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՐՏԱՎԱԶԴ II-Ի ՕՐՈՔ

Հարցեր և առաջադրանքներ

Ե՞րբ է գահակալել Արտավազդ II-ը: Բնութագրե՛ք նրան:

Կրասոսի արշավանքը: Տիգրան Մեծին հաջորդեց որդին՝ Արտավազդ II-ը (Ք. ա. 55-34 թթ.): Նա ևս Արտաշեսյան արքայատոհմի նշանավոր ներկայացուցիչներից է: Ստացել էր հիանալի կրթություն, գրել է «ողբերգություններ, ճառեր ու պատմական երկեր»:

Ե՞րբ է տեղի ունեցել Կրասոսի արշավանքը և ինչպե՞ս է ավարտ- վել:

Ք. ա. 54 թ. Հռոմն արևելք ուղարկեց Կրաunu զորավարին, որի նպատակը Պարթևստանի գրավումն էր: Քանի որ Հայաստանը Արտաշատի պայմանագրով համարվում էր Հռոմի «դաշնակից և բարեկամ», Կրասոսը Արտավազդ II-ից պահանջեց օգնական զորք: Սակայն նա չկատարեց Արտավազդ II-ի պայմանները, որոնք բխում էին Հայաստանի շահերից: Ուստի Մեծ Հայքի արքան նրան օգնություն չտրամադրեց:
Ք. ա. 53 թ. Կրասոսը սկսեց արշավանքը: Նույն թվականին Խառանի ճակատամարտում Հռոմեական զորքը ջախջախիչ պարտություն կրեց: Սպանվեց նաև Կրասոսը:

Ե՞րբ է կնքվել և ինչո՞վ է ամրապնդվել հայ–պարթևական դաշինքը:

Հայ և պարթև արքաները բարեկամության դաշինք կնքեցին: Այն ամրապնդվեց պարթև արքայազն Բակուրի և Արտավազդ II–ի քրոջ ամուսնությամբ:

Ո՞ր թվականին սկսվեց Անտոնիոսի արշավանքը: Ներկայացրե՛ք դրա արդյունքները:

Շուտով արևելք արշավեց մեկ այլ հռոմեացի զորավար Անտոնիոսը, որը նույնպես ծրագրում էր նվաճել Պարթևստանը: Նա, ելնելով Կրասոսի սխալներից, նախընտրեց արշավել Հայաստանի տարածքով, ինչպես ժամանակին խորհուրդ էր տվել Արտավազդ II-ը: Հայոց արքան որոշեց կրկին ստանձնել Արտաշատի պայմանագրով ունեցած պարտավորությունները: Նա Անտոնիոսին տրամադրեց օգնական զորք և թույլատրեց պարթևների դեմ արշավել Հայաստանով:
Անտոնիոսը 100-հազարանոց բանակով Ք. ա. 36 թ. սկսեց ռազմարշավը, սակայն խայտառակ պարտություն կրեց: Հռոմեացիները այս արշավանքի ընթացքում կորցրին 44 հազար զինվոր: Անտոնիոսի զորքը հետ քաշվեց Հայաստան, որտեղ հայերը ապաստան տվեցին հռոմեացիներին:

Ե՞րբ և ինչո՞ւ գերվեց Արտավազդ II արքան:

Անտոնիոսը Հռոմում արդարանալու համար պարտության մեղքը բարդեց Արտավազդ II-ի վրա: Ք. ա. 34 թ. Անտոնիոսի զորքերն անակնկալ ներխուժեցին Հայաստան: Արյունահեղությունից խուսափելու նպատակով հայոց արքան գնաց բանակցությունների, սակայն խաբեությամբ ձերբակալվեց և տարվեց Եգիպտոս: Մեծ Հայքի թագավոր հռչակվեց Արտավազդի որդին՝ Արտաշես II-ը (Ք. ա. 30-20 թթ.): Սակայն Արտաշեսն ի վիճակի չեղավ պայքարելու հռոմեացիների դեմ: Նա հարկադրված՝ իր զորքով ապաստան գտավ Պարթևստանում: Վերջինիս արքան, հասկանալով իր սխալը, որոշել էր բարեկամանալ Հայաստանի հետ:
Անտոնիոսը Եգիպտոսում պահանջեց, որ գերված Արտավազդ II-ն ւ նրա ընտանիքը խոնարհվեն և երկրպագեն իր կնոջը` Կլեոպատրային, դրա դիմաց խոստանալով ազատություն:

Ի՞նչ վեհանձն արարքով աչքի ընկավ Արտավազդ II-ի ընտա- նիքը գերության մեջ:

Սակայն վեհանձն արքան և նրա ընտանիքն արհամարհեցին Անտոնիոսին` գերադասելով արժանապատիվ մահը: Ք. ա. 31 թ. Արտավազդ II-ը և հայոց թագուհին մահապատժի ենթարկվեցին: Իսկ երկու արքայորդիները մնացին պատանդության մեջ և ուղարկվեցին Հռոմ

Գրիշա դետեկտիվ մաս 6

— Ես գիտեմ ովա Զևսը և ես նրան գտնում եմ։

Չունչուռիկը, Գրիշան և Աղուրիկը տխուր դեմքերով գնացին։ Նրանք չորսով սկսեցին ճամփորդել և ինչպես միշտ մի կենդանի հանդիպեցին՝ աղվես։ Գրիշան հարցրեց։

— Բարև քո անունը ի՞նչ է և դու որտեղից ե՞ս։

Աղվեսը չհասկանալով ինչ է կատարվում պատասխանում է։

— Ես Սմետանկան եմ, ես ալբինոս աղվես եմ և ես շատ հազվադեմ կենդանի եմ։

Մինչև Չունչուռիկը և Աղուրիկը հաց էին ուտում, Գրիշան ծանոթանում էր Սմետանկայի հետ։ Մոտավորապես մեկ ժամ հետո նրանք ավարտեցին նրանց հետաքրքիր դիալոգը։ Եվ այդպես նրանք չորսով սկսեցին ճամփորդել։ Նրանք ճամփին այս անգամ հանդիպեցին սկյուռ։ Սմետանկա հարցրեց սկյուռին։

— Բարև սկյուռիկ արիր ծանոթանանք։

Սկյուռը պատասխանում է։

— Բարև լավ ես՝ Պուզիկն եմ։ Բա դու ո՞վ ես։

— Ես՝ Սեմատանկան եմ։

— Շատ հաճելի է։

Շարունակություն

Մազերի խնամք

Մազը բաղկացած է երկու մասից՝ մաշկի մակերևույթից դուրս ցողունից և մաշկի մեջ ընկղմված արմատից:

Մազերի բնական փայլը կախված է իրենց ճարպային, այդ թվում հականեխիչ քսուքից, որը օգնում է օտար միկրոօրգանիզմների դեմ պայքարում։ Մաշկում գտնվում են ճարպագեղձեր, որոնք իրենց արտադրանքն են մղում մազերի follicles։

Մազերի խնամքը

Ճարպոտ մազերն անհրաժեշտ է լվանալ ավելի հաճախակի, քան չոր և բնականոն մազերը։ Լվանալու համար ամենալավը 40–45 °C ջերմաստիճանի ջուրն է։ Ավելի լավ է օգտագործել փափուկ (կալցիումի, մագնեզիումի, երկաթի աղերից զուրկ), եռացրած ջուր կամ բորաքսի (1 լ ջրին՝ 1 թեյի գդալ) թույլ լուծույթ։ Կարճ մազերը սանրում են արմատից դեպի ծայրերը, երկար մազերը՝ ծայրերից՝ սանրն աստիճանաբար վերև տեղաշարժելով։ Ավելի լավ է օգտագործել բնական մազից պատրաստած խոզանակ, մազաթափության դեպքում՝ նոսր ատամներով սանր։ Մազերը կարելի է կարճացնել՝ սկսած մանկական տարիքից։ Տղաները դեմքի մազերը սափրում են 15–16 տարեկանից։ Մազերի աճման արագությունից կախված՝ սափրում են ամեն օր կամ օրընդմեջ։ Մազերը հարդարելու (կտրելու, ներկելու, գանգրացնելու, վարսահարդարիչով մշակելու), հոնքերը և թարթիչները խնամելու նպատակով ստեղծված են բազմաթիվ գեղեցկության սրահներ, վարսավիրանոցներ, առողջության կենտրոններ։ Մազահարդարումը և դիմահարդարումը վերածվել են յուրօրինակ արվեստի. ամեն տարի անցկացվում են վարսավիրների և դիմահարդարների զանազան մրցույթներ։

Ապրիլի ամսվա հաշվետվություն

1

2

3

4

5

Տիգրան Մեծի տերությունը

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ներկայացրե՛ք Տիգրան Մեծի տերության սահմանները:

Տիգրան Մեծի տերության սահմանները և ազդեցության ոլորտները ձգվում էին Եգիպտոսից ու Միջերկրական ծովից մինչև Հնդկաստան, Կովկասյան լեռներից և Կասպից ծովից մինչև Պարսից ծոց և Հնդկական օվկիանոս: 

2. Որքան էր Տիգրան Մեծի բանակի թիվը: Դրանից որքանն էր բուն հայկական զորքը:

Հռոմեացի պատմիչների տեղեկությունների համաձայն Տիգրան Մեծի բանակի կազմը հասնում էր 300 հազարի: Դրա մեջ ընդգրկված էին նաև նվաճված երկրների բանակները: Բուն հայկական զորքը կազմում էր շուրջ 120 հազար:

2. Համեմատե՛ք հայոց երկու մեծ տիրակալներին` Արգիշտի I-ին և Տիգրան II Մեծին:

Ըստ իս երկու տիրակալներն էլ շատ հզոր էին։ Թե՛ Արգիշտի 1-ինը, թե՛ Տիգրան Մեծը, հայկական թագավորությունը հասցրել են հզորության գագաթնակետին։ Երկուսն էլ ունեցել են շատ մեծ հաջողություններ։ Եղել են շատ լավ կառավարիչներ և շատ խելացի ղեկավարներ։ Նրանք երկուսն էլ ունեցել են մեծ նվաճումներ։ Արգիշտի 1-ինը խելացի գործելով աքցանի մեջ է վերցրել Բաբելոնիան և գրավել այն։ Տիգրան Մեծը վերամիավորել է Ծոփքը, գրավել է շատ տարածքներ, անգամ թագավորել է այլ երկրներում։ Օրինակ, նրան հրավիրել էին Անտիոք, որպիսի նա իշխեր Անտիոքում, և Տիգրանն այնտեղ իշխեց 17 տարի։ Մոռացա ամենակարևորի մասին։ Երկու արքաներն էլ շատ մեծ դեր են ունեցել շինարարական գործունեություններում ՝ երկուսն էլ քաղաքներ են հիմնադրել։ Արգիշտին հիմնադրել է Էրեբունի-Երևանը, որն այժմ Հայաստանի մայրաքաղաքն է, նաև հիմնադրել է Արգիշտիխինիլի քաղաքը։ Իսկ Տիգրանը հիմնադրել է մայրաքաղաք Տիգրանակերտը։ Հիմնադրել է նաև այլ քաղաքներ, որոնք կոչել է իր անունով։

2. Ե՞րբ և որտե՞ղ կառուցեց Տիգրան Մեծն իր նոր մայրաքաղաքը:
   Նկարագրե՛ք մայրաքաղաք Տիգրանակերտը:

Նոր մայրաքաղաք Տիգրանակերտը հիմնվեց մի վայրում, որը և՛ հայոց հողում էր, և՛ համեմատաբար կենտրոնական դիրք էր գրավում տերության մեջ: Դա այն վայրն էր, որտեղ Ք. ա. 95 թ. թագադրվել էր արքայազն Տիգրանը: Տիգրանակերտ մայրաքաղաքը շրջապատված էր 50 կանգուն, այսինքն 25 մետր բարձրությամբ պարսպով: Ուներ անառիկ միջնաբերդ, պալատ, թատրոն, պարտեզներ, այգիներ և որսատեղիներ: Այն ժամանակի աշխարհի մեծագույն քաղաքներից էր